Makinelerin veya bilgisayarların insan zekasını taklit ederek ortaya koyduğu zeka türüne yapay zeka adı verilmektedir. Bu teknoloji ile makineler; tıpkı bir insan gibi dil anlama, öğrenme, nesneleri tanıma, yanıt verme, problem çözme ve karar verme gibi davranışlarda bulunabilmektedir. Sadece düşünceyle de sınırlı olmayan bu yazılım; araba kullanabilir veya fabrikada çalışanların yaptığı bir işi öğrenerek aynısını yapmaya başlayabilir. İnsanlar gibi öğrenmeye açık olan yapay zeka yeni bilgiler öğrenerek işlevlerini geliştirebilir. Uzun süre boyunca aynı işi yaptığı takdirde ilgili alanda gittikçe daha tecrübeli hâle gelir.
Bu teknoloji eski dönemlerde bilim kurgu filmlerinin vazgeçilmeziydi. O zamanlarda böyle güçlü bir yazılımın bir gün gerçeğe dönmesine ihtimal bile verilmiyordu. Ancak günümüzde teknolojinin gelişmesi ve çok hızlı işlem yapabilen donanımların üretilmesiyle birlikte bu benzersiz teknoloji de hayatımızda yer edinmeye başladı. Hayatımızın her alanında olan ve yaşamımızı büyük ölçüde kolaylaştıran bu teknoloji; yazdığımız yazıları tamamlıyor, navigasyonda bizim için en iyi rotayı hesaplıyor ve zevklerimizi anlayarak bize dizi ya da film öneriyor.
Hayatımızın birçok alanında kullanılıyor olsa da bu gelişmiş teknolojinin tam olarak ne olduğu ve neler yapabildiği birçok kişi tarafından bilinmiyor. Bu teknolojinin arkasında nelerin olduğunu, yapay zeka algoritmalarını ve e ticarette yapay zekanın önemine gelin birlikte bakalım.
Yapay zeka genel bir kavramı nitelerken bu kavram zayıf ve güçlü yapay zeka olmak üzere iki türe ayrılmaktadır. Bu iki tür yapay zeka, özelliklerine göre farklı alanlarda kullanılmaktadır.
Yapay Dar Zeka (ANI) ve DAR AI olarak da bilinen zayıf yapay zekanın ismi biraz kafa karışıklığı yaratabilir. Bu isimlendirme, yapay zekanın yetersiz bir türü olduğu düşüncesini akıllara getirse de aslında durum tam olarak böyle değildir. Zayıf yapay zeka günümüzde en fazla kullanılan yapay zeka türüdür. Akıllı telefonlarımızda yer alan akıllı asistanlar, bu türe verilebilecek en iyi örnektir.
Yapay Genel Zeka (AGI) olarak bilinen güçlü yapay zeka, bu alandaki en gelişmiş türdür. İnsan beyninin girift yapısını daha iyi kopyalayan bu teknoloji, insan müdahalesi olmadan sorunlara çözüm getirebilir. Bu yapay zeka türünün uygulamada olan bir örneği bulunmadığı için gerçek dünyadan bir örnek vermek henüz mümkün değildir.
Bu türlerin haricinde bir de tamamen deneysel bir yapay zeka yazılımı çeşidi bulunmaktadır. Henüz bu teknolojiye ulaşmaya uzun bir zaman olduğu düşünüldüğü için yapay zeka türleri arasında bundan pek söz edilmez. İnsan beyninden daha üstün olan ASI üzerinde çalışmalar tüm hızıyla devam etmektedir. İnsanın kapasitesinin üstüne çıkma potansiyeli olan bu yapay zekanın gelecekte hayatımızda çok önemli roller oynaması beklenmektedir.
Yapay zekanın öğrenme yöntemleri derin öğrenme ve makine öğrenmesi olarak ikiye ayrılır. Yapay zeka bu iki yöntemi kullanarak yeni bilgileri öğrenir ve uygular.
Güdümlü öğrenme, güdümsüz öğrenme ve ödül ile öğrenme olmak üzere üç farklı öğrenme türüne ayrılmaktadır. Bazı öğrenme türlerinde insan girdisine ihtiyaç duyulurken bazılarında hiçbir insan müdahalesi olmadan öğrenme süreci tamamlanabilir. Yapay zeka ve makine öğrenmesi, yazılımların daha kolay bir şekilde eğitilmesini ve istenen işlemlerin gerçekleştirilebilmesini sağlar.
Yazılımın eğitim bilgileri ve insanlardan gelen verileri kullanarak öğrenmesine verilen isimdir. Bu öğrenme türünde insan faktörü olmak zorundadır. İnsanlar etiketleme yaparak algoritmayı eğitir ve sonrasında algoritmanın doğruluğunu artıracak ayarlamalar gerçekleştirilir.
Çıktıyla ilgili herhangi bir bilgi bulunmuyorsa etiketleme yapmak mümkün olmaz. Böyle durumlarda güdümsüz makine öğrenmesi tercih edilir. Veriler insan tarafından sınıflandırılamayacağı için bu görevi yazılım üstlenir. Yapay zeka, etiketlenmemiş veriyi alarak benzer yapıdakileri gruplara ayırır. Örneğin bir e-ticaret sitesi güdümsüz öğrenme algoritmasını kullanarak benzer alışveriş alışkanlıklarına sahip kullanıcıları gruplayabilir.
Yapılan bir işin sonucunda alınan ödülün en üst seviyeye çıkarılmasının amaçlandığı öğrenme sistemine ödülle öğrenme adı verilmektedir. Bu öğrenme sisteminde yazılım her zaman en yüksek ödüle ulaşabilecek şekilde eğitilir. Örneğin oyun esnasında bir hamle yapılır ve sonraki oyunda bambaşka bir hamle denenir. Yazılım bu iki hamle arasındaki farkı analiz ederek hangisinde daha yüksek puana ulaşıldığını algılar ve buna uygun olarak kendini geliştirmeyi sürdürür.
Temelde makine öğrenmesi ile benzer olan derin öğrenmenin en önemli farkı daha fazla veriyle birlikte öğrenmenin yapılmasıdır. İnsanların daha az veri etiketlemesinin gerektiği bu öğrenme şeklinde esas işi yazılımın kendisi yapar. Karmaşık ağ yapısı içindeki bilgiler yazılım tarafından işlenir ve yeni bilgiler öğrenilir.
Yapay zeka hayatımızın birçok noktasında karşımıza çıkmaktadır. En çok kullanıldığı alanların bazıları ise şunlardır:
E ticaret yapay zekanın en sık kullanıldığı platformlardandır. Gerçek zamanlı öneriler, e-ticaret sitelerinde sıkça karşımıza çıkar. Kullanıcıların geçmişte yaptığı alışverişler, hava durumu, günün saati ve konum gibi birçok farklı veriye dayanarak gerçek zamanlı ürün önerileri sunulur. Bu önerilerin satışları yüzde 5 ile yüzde 30 arasında artırdığı gözlemlenmiştir.
Zemini temizleyebilmek için en iyi rotayı hesaplayan, engelleri gördüğünde alternatif rotalar çizen ve temizliği alan hesabıyla yapabilen ev robotları, yapay zeka uygulamalarına iyi bir örnektir. Günümüzde evlerin çoğuna giren ev robotları, hayatımızı büyük ölçüde kolaylaştırmaktadır.
Makine görüşü veya bilgisayar görüşü olarak da bilinen bu teknoloji birçok farklı uygulama alanına sahiptir. Hareketli veya sabit yazı, insan veya nesneleri algılayabilen yazılım, bu verileri sınıflandırabilir. Akıllı telefonlardaki parmak izi okuma ve görüntü tanıma özelliği bu teknolojinin öne çıkan örnekleridir.
Pazarlama alanında kendisine önemli bir uygulama alanı bulan yapay zeka, e-ticaret sitelerinde satışların artırılmasında önemli bir rol oynamaktadır. E-ticaret firmaları satışla ilgili birçok alanda bu teknolojinin gücünden faydalanır. Oldukça büyük firmaların hangi ürünü hangi pazarda yayınlayacağına karar verme konusunda yapay zekaya güvenmesi, e-ticaret alanında yapay zekanın ne kadar önemli olduğunu gözler önüne sermektedir.
Öneri sistemi sayesinde e-ticaret sitelerinde müşterilerin ihtiyaçlarına yönelik ürün önerileri yapılabilir. Sesli komut sistemine uygun olan e-ticaret sitelerinde Siri veya Google Asistan gibi asistan yazılımları kullanılarak sesli komutlarla alışveriş gerçekleştirilebilir. Ayrıca yapay zeka teknolojileri ile kişiselleştirilmiş e-postalar gönderilerek kullanıcıların ilgisi çekilebilir. Gerçek bir müşteri temsilcisi gibi yanıtlar verebilen chatbot uygulamaları da yine bu teknolojinin e-ticarete kattığı artılardan biridir.